Các nhà khoa bảng họ Đặng Việt Nam

Sáng nay vào hàng tạp hóa. Hàng cho ngày Nhà giáo cháy. Thế mới biết sự tôn vinh người dạy chữ, dạy nghề vẫn được xã hội hưởng ứng bằng hoa, khăn mặt, túi đeo, khăn, vải. nhiều thứ nữa. Giá còn cao hơn ngày thường.

Nơi thờ Ts Nguyễn Danh Nho là phúc thần làng Nghĩa phú
Ngày các thầy đồ dạy trò lại quán triệt câu "Sống tết chết giỗ".
Người thầy được tôn vinh ở 2 thời điểm ấy còn động viên cả con cháu ruột, cháu họ.
Tôi làm sách Các nhà khoa bảng họ Đặng Việt Nam. Tìm hiểu về Đệ tam giáp Đồng Ts xuất thân (nay gọi là Tiến sĩ) Đặng Xuân Bảng. Quê cụ ở làng Hành Thiện. Cụ Trường Chinh gọi bằng ông nội.
Cụ Bảng nghỉ hưu (xưa gọi là trí sĩ) về dạy luyện thi cho người dự lấy học vị Cử nhân. Chuyện về cuộc đời làm quan, làm thầy của cụ khá phong phú và nay vẫn thấy hay. Cụ Bảng đỗ đại khoa đầu tiên của làng Hành Thiện, được "đề bạt" ngay chức Trưởng Tư văn làng, nhưng Lễ rước vinh quy bái tổ của học trò thầy dậy thì thầy Bảng không được ngồi võng cùng đám rước tân khoa. Ông thầy dạy tiểu học, gọi là thầy khai tâm, mới được cùng "võng anh đi trước, võng nàng theo sau". Câu này lại nhớ đến ngữ: Xuất gia tòng phụ...
Ngày trước còn có thầy dạy Vua, chức quan là Nhập thị kinh diên. Cụ Đặng Nghiêm, quê ở Vũ Thư Thái Bình người khai khoa của dòng họ Đặng. Cụ Nghiêm từng giữ chức Nhập thị kinh diên.
Ở làng Nghĩa Phú, cụ Nguyễn Danh Nho, đỗ Ts năm 1670, Văn bia Thọ cơ chi bi, niên đại năm 1695 ghi "Ông làm quan đến Hộ Bộ Hữu thị lang, Nhập thị kinh diên, Bồi tụng, đi sứ về nước được thăng chức tước. Ông đã mua 1 khu đất rộng 30 thước (720 m2) và 1 cái bệ đá làm từ vũ của thôn (xã) để cúng tế các bậc tiên hiền" . Cụ Nho được suy tôn là Phúc thần làng Nghĩa Phú.
Việc tôn vinh người thầy ngày trước, chủ yếu là thầy dạy chữ. Vì quan niệm của phụ huynh là: Có chữ mới nên người. Nay chủ yếu tôn vinh thầy dạy chữ, dạy nghề.


Bìa sách Các nhà khoa bảng họ Đặng VN vàTrang thần phả ghi về cụ Tuệ Tĩnh trên đường từ Bắc Quốc về nước
Thầy dạy nghề ngày trước được dân suy tôn và thờ làm Thành hoàng làng, số lượng cũng khá. Thần phả An Lư, thờ Đại danh y Thiền sư Tuệ Tĩnh có ghi: Cụ sang Bắc Quốc có đem học trò (đệ tử) là Phạm Danh Hư. Trên đường về nước, ra đến cửa biển thì bị sóng vùi, cụ mất ngày 11 tháng 9. Mộ cụ nổi ngay trên biển cùng bia mộ. Được vị quan chủ phong tặng tên hiệu: Trung thiên tiên thánh. Học trò rước tên hiệu cụ về quê hương bản quán, thường ngày lễ tạ bên mộ, mọi điều cầu đảo đều linh ứng.
Mấy ông được gọi là thầy như Thầy bói, thầy cúng thì ngày này chỉ hóng.
Cái nước mình nó thế.
Đặng Văn Lộc |

Nguồn: https://baomoi.com/cac-nha-khoa-bang-ho-dang-viet-nam/c/24037335.epi