Danh nhân Đặng Huy Trứ - Họ ĐẶNG ở Huế

by Đặng Cát Long Sat Jul 13, 2013 12:52 pm

ĐẶNG HUY TRỨ - Cánh chim bằng luôn muốn xông vào bão tố.
Đặng Huy Trứ sinh ngày 16/5/1825 tại làng Thanh Lương xã Hương Xuân huyện Hương Trà tỉnh Thừa Thiên Huế.

Đặng Huy Trứ được giới nhiếp ảnh tôn là Cụ Tổ nghề Nhiếp ảnh Việt Nam, bằng việc mở hiệu ảnh Cảm Hiếu Đường (ngày 14 tháng 3 năm 1869) ở phố Thanh Hà, Hà Nội.
Ngày nay, giữa khuôn viên trường THPT Đặng Huy Trứ (thị Xã Hương Trà – T.T. Huế) có đặt tượng của cụ. Bức tượng bằng đồng do hội nhiếp ảnh Việt Nam dâng tặng.

Tiến sĩ Cao Tử Đăng người Trung Quốc đã tặng ông hai câu thơ:
“Đại gia văn vận tồn thiên
Nam quốc nhân tài kiến nhất ban”.
<Văn chương bậc lớn lưu thiên cổ,
Đệ nhất nhân tài rạng nước Nam>
Đặng Huy Trứ là một trong những gương mặt nổi trội của các nhà trí thức lớn Việt Nam ở thế kỉ XIX. Tài năng và trí tuệ tuyệt vời đã hội tụ trong con người ông.
Là một trí sĩ yêu nước ưu thời mẫn thế, Đặng Huy Trứ cũng như một số nhà trí thức chân chính cùng thời đều trăn trở trước sự tồn vong của đất nước. Ở ông có một khí chí lớn lao, một nghị lực phi thường và một lí tưởng cao cả. Ông không ham “ngựa béo, áo cừu”, ông chỉ có mỗi một điều ao ước duy nhất là lấy lại đất đai của Tổ quốc đã bị giặc Pháp dẫm đạp và cứu vớt muôn ngàn sinh linh ra khỏi vũng bùn lầy của sự đói khổ và chà đạp.
Phan Bội Châu đã xếp Đặng Huy Trứ là một trong những người có tư tưởng canh tân giống như Nguyễn Trường Tộ và Nguyễn Lộ Trạch
- Về giáo dục: ông là người đầu tiên trong lịch sử giáo dục Việt nam đề xướng phương châm “sư đệ tương trưởng” (thầy và trò cùng học, cùng trưởng thành và là bạn của nhau”. Ông chủ trương mời người nước ngoài vào dạy các môn khoa học và cử người đi du học.
- Về văn hoá: ông phát huy thuần phong mỹ tục, tôn trọng di tích lịch sử, chống mê tín dị đoan. Ông còn là người đi đầu trong công tác chống nạn tham nhũng với tác phẩm “Từ Thụ Yếu Quy” dày 800 trang.
- Về kinh tế; ông là người đầu tiên thực hiện việc hợp doanh giữa nhà nước và tư nhân theo phương châm “công tư hưởng lợi”. Ông đề xuất hệ thống giao thông đường biển Bắc Nam, giao lưu kinh tế giữa miền xuôi và miền ngược, khai mỏ và xuất khẩu thiếc đem lại một nguồn lợi lớn cho đất nước. Làm quan ở đâu ông cũng chủ trương mở chợ, đào giếng, xây cầu và cấm giết trâu bò.
- Về quân sự: ông nhận thấy tầm quan trọng của sức mạnh nhân dân, quan hệ giữa tướng sĩ phải là quan hệ “như cha dạy con, anh dạy em, thầy dạy trò” . Trong kháng chiến chống Pháp ông chủ trương theo phái chủ chiến, xây dựng đội dân binh, tự đóng chiến thuyền, lập cục cơ khí, dạy nghề và mời chuyên gia phương Tây sang dạy học.
- Về tư tưởng: Chủ nghĩa yêu nước của ông là yêu dân và vì dân.